Wat indien mijn ouders niet langer zelfstandig kunnen wonen? De toenemende bezorgdheid over de zelfredzaamheid en levenskwaliteit van ouderen leidt ertoe dat steeds meer mensen op zoek gaan naar alternatieve woonvormen. Traditionele opties zoals assistentiewoningen of woonzorgcentra gaan vaak gepaard met aanzienlijke kosten. Om die reden overwegen steeds meer mensen om hun ouders bij hen in huis te nemen. Hoe gaat dat precies in zijn werk en wat zijn de mogelijkheden ?
Kangoeroewonen
Bij kangoeroewonen delen twee huishoudens eenzelfde woning, doorgaans een jong gezin enerzijds en een ouder persoon of koppel anderzijds. Dit model onderscheidt zich van andere vormen van samenhuizen doordat er een wederzijdse intentie bestaat tot zorgverlening.
Kangoeroewonen biedt tal van voordelen. Het biedt praktische ondersteuning in de dagelijkse zorg (bijvoorbeeld toezicht op kinderen of ouderen). Tevens wordt sociaal contact bevorderd en vermindert dit gevoelens van eenzaamheid bij ouderen. Daarnaast kan het een financieel voordeliger alternatief bieden voor een opname in een woonzorgcentrum.
Indien je verbouwingen overweegt, kan je bij het verbouwen van een woning tot een kangoeroewoning onder bepaalde voorwaarden aanspraak maken op een verlaagd btw-tarief van 6%. Bovendien kunnen de kosten onder de bewoners verdeeld worden en bestaat er een mogelijkheid tot het verkrijgen van premies voor aangepaste infrastructuur.
Zorgwonen
Een andere wettelijk erkende woonvorm is het zorgwonen. Hierbij worden twee wooneenheden gecreëerd binnen één woning. In tegenstelling tot klassieke opsplitsing van een woning in twee afzonderlijke entiteiten, geldt voor zorgwonen een afwijkende regeling in de Vlaamse stedenbouwkundige regelgeving.
Indien aan de wettelijke voorwaarden voldaan wordt, volstaat een melding via het Omgevingsloket. Enkel wanneer het bouwvolume van de bestaande woning wordt uitgebreid, is een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen vereist.
Voorwaarden voor zorgwonen:
- Er wordt binnen een bestaande woning een kleinere, ondergeschikte wooneenheid ingericht;
- Deze eenheid maakt fysiek deel uit van de hoofdwoning;
- De ondergeschikte wooneenheid beslaat maximaal één derde van het totale vloeroppervlak van de woning (exclusief gemeenschappelijke ruimten);
- Beide wooneenheden hebben dezelfde eigenaar(s);
- Er nemen maximaal twee personen hun intrek in de zorgwoning, waarvan minstens één:
- 65 jaar of ouder is, of;
- hulpbehoevend is (bijvoorbeeld personen met een handicap of personen erkend door de Vlaamse Sociale Bescherming).
Bij een correct geregistreerde zorgwoning worden beide huishoudens afzonderlijk beschouwd voor fiscale en sociaalrechtelijke doeleinden. Dit impliceert onder meer:
- Aparte belastingheffing per huishouden;
- Geen impact op uitkeringen zoals ziektevergoedingen, werkloosheidsuitkeringen, studietoelagen of de inkomensgarantie voor ouderen;
- De zorgwoning krijgt een afzonderlijke code in het bevolkingsregister, ondanks het gedeelde adres.
Wanneer de situatie van zorgwonen beëindigd wordt (bijvoorbeeld door overlijden of verhuis), dient dit eveneens te worden gemeld via het Omgevingsloket. Indien de samenwoning met anderen wordt voortgezet, is het essentieel om te verifiëren of nog aan de voorwaarden van zorgwonen wordt voldaan. Is dit niet het geval, dan kan alsnog een omgevingsvergunning noodzakelijk zijn.
Belang van goede afspraken
Zowel kangoeroewonen als zorgwonen kunnen diverse voordelen opleveren, maar brengen ook uitdagingen met zich mee, zoals een verminderde privacy. Het is dan ook aangewezen om duidelijke afspraken te maken tussen de betrokken partijen, zowel inzake privacy als met betrekking tot financiële regelingen en eigendomsrechten.